Մի օր կրկին ուժեղը մենք կլինենք ու Արցախն էլ մերը կլինի

Մինչ հայկական դառնալը ժամանակակից Արցախը եղել է Մանների թագավորության մասը, որտեղ ապրել են մաններ, խուրիտներ և ուրարտացիներ։

Մաննայի թագավորությունը, գոյություն է ունեցել մ.թ.ա. 9-րդ դարից մինչև մ.թ.ա 6-րդ դարը։

Մ.թ.ա. 8-րդ դարում Մաննան անցնում է ՈՒրարտուի տիրապետության տակ և Արցախը մնում է ՈՒրարտուի կազմում մինչև մ.թ.ա 6-րդ դար։

Մ.թ.ա 6-րդ դարում Մարաստանը գրավում է ՈՒրարտուն և Մաննան։

Մ.թ.ա. 585 թվականին Աքեմենյան կայսրությունը գրավում է Մարաստանը, իսկ մ.թ.ա. 550 թվականին Արցախն անցնում է նրա տիրապետության տակ։

Մ.թ.ա. 330 թվականին Աքեմենյան կայսրությունը նվաճում է Ալեքսանդր Մակեդոնացին, որից հետո Արցախը մտնում է Սելևկյան կայսրության կազմի մեջ։

Մ.թ.ա. 189 թվականին Հայոց թագավորությունը գրավում է Արցախը։

387 թվականին Արցախը բաժանվում է Հռոմեական և Սասանյան կայսրությունների միջև։

428 թ. Արցախն ամբողջությամբ գրավվել է Սասանյան կայսրության կողմից։

652 թվականին Արցախը նվաճեց արաբական խալիֆայությունը։

885 թվականին Արցախն արաբական տիրապետությունից ազատագրել է Հայոց Բագրատունյաց թագավորությունը։

1045 թվականին Արցախը գրավել է Սելջուկյան կայսրությունը։

1124 թվականին Արցախը/Ղարաբաղը սելջուկների տիրապետությունից ազատագրվել է վրացական թագավորության կողմից։

1236 թ. Ղարաբաղը գրավել է Մոնղոլական կայսրությունը։

1386 թ. Ղարաբաղը գրավել են Թիմուրյանները։

1405 թ. Ղարաբաղը գրավել են Կարա Կոյունլուները։

1468 թ. Ղարաբաղը նվաճել է Ակ-Կոյունլուն։

1501 թ. Ղարաբաղը գրավել է Սեֆյան կայսրությունը։

1736 թ. Ղարաբաղը նվաճվել է Օսմանյան կայսրության կողմից։

1813 թվականին Ղարաբաղը գրավել է Ռուսական կայսրությունը։

1918 թվականին Ղարաբաղը հայտարարվել է Ադրբեջանի Դեմոկրատական Հանրապետության մաս։

1920 թվականին Ղարաբաղը խորհրդայնացվեց:

1934 թվականին խորհրդային միության կազմում Ղարաբաղին շնորհվեց ինքնավարության կարգավիճակ Խորհրդային Ադրբեջանի կազմում։

1991 թվականին Ղարաբաղը անկախանում է Խորհրդային Ադրբեջանից և հռչակվում է Լեռնային Ղարաբաղի Հանրապետություն կամ Արցախի Հանրապետություն։

2020 թվականին ԼՂՀ-ն մասամբ գրավվում է Ադրբեջանի կողմից

2023 թվականին ԼՂՀ-ն ամբողջությամբ հայաթափվելով անցնում է Ադրբեջանի տիրապետության տակ։

2024 թվականին ԼՂՀ/ԱՀ լուծարվում է և դադարում գոյություն ունենալուց:

«Արցախ» տեղանունը հիշատակվում է մ.թ.ա. 5-րդ դարից, իսկ «Ղարաբաղ» տեղանունը 10-րդ դարից։ Այսպիսով Արցախ տեղանունը 1500 տարով ավելի հին է քան Ղարաբաղ տեղանունը։

Ըստ պատմական արդարության, Արցախը հայկական է, և պետք է բաժին հասներ հայերին, բայց կյանքում միշտ չէ, որ հաղթում է արդարությունը, ավելի հաճախ հաղթում է նա, ով պահի դրությամբ ավելի ուժեղ է։

Մի օր կրկին ուժեղը մենք կլինենք ու Արցախն էլ մերը կլինի։

Անդրանիկ ՊՈՂՈՍՅԱՆ

Մեկնաբանություններ